บำรุงเลือด ป้องกันเลือดจาง ด้วยสารอาหารสำคัญ

คุณกำลังมีอาการเหล่านี้หรือไม่? เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย หน้ามืด เวียนศรีษะ ซีด สมองช้า หลงลืมง่าย ขาดสมาธิ เบื่ออาหาร เจ็บหน้าอก และใจสั่น หากมีอาการดังกล่าวอาจสันนิษฐานได้ว่ากำลังเสี่ยงภาวะเลือดจาง ซึ่งเกิดจากปริมาณของเม็ดเลือดแดงในร่างกายลดลง

เลือดจาง (Anemia) คืออะไร

เลือดจาง หรือโลหิตจาง (Anemia) โดยทั่วไปเรียกกันว่าภาวะซีด คือภาวะที่ร่างกายมีจำนวนเม็ดเลือดแดงหรือความเข้มข้นของฮีโมโกลบินลดลงกว่าปกติ (ฮีโมโกลบิน คือสารสีแดงในเม็ดเลือดแดง) ซึ่งเม็ดเลือดแดงจะทำหน้าที่สำคัญในการนำออกซิเจนไปยังเซลล์และเนื้อเยื่อในอวัยวะต่าง ๆ หากร่างกายมีเม็ดเลือดแดงลดลงจะทำให้เกิดอาการวิงเวียนศีรษะ หน้ามืด เหนื่อยล้า อ่อนเพลีย ใจสั่น ผิวซีดหรือผิวเหลือง

เลือดจางเกิดจากอะไร

1. การสร้างเม็ดเลือดแดงในร่างกายลดลง ซึ่งเป็นได้จากหลายสาเหตุ เช่น

• ขาดวิตามินหรือแร่ธาตุที่จําเป็นต่อการสร้างของเม็ดเลือดแดงได้แก่ ธาตุเหล็ก วิตามินบี 12 และกรดโฟลิค ซึ่งเมื่อร่างกายมีไม่เพียงพอก็ทำให้ไม่สามารถสร้างเม็ดเลือดแดงที่สมบูรณ์ได้ ซึ่งสาเหตุนี้จะพบมากที่สุด
• โรคเรื้อรังต่าง ๆ เช่น ไตวายเรื้อรัง โรคเกี่ยวกับไขกระดูก หรือโรคเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน เป็นต้น ซึ่งคนที่เป็นโรคเหล่านี้ส่งผลต่อการสร้างเม็ดเลือดแดงในร่างกายจะทำได้น้อยกว่าปกติ

2. ความผิดปกติทางพันธุ์กรรมของเม็ดเลือดแดง โรคกลุ่มนี้จะเป็นสาเหตุที่ทำให้เม็ดเลือดแดงแตกง่าย เช่น โรคธาลัสซีเมียที่ถ่ายทอดจากทางกรรมพันธ์ทําให้เกิดภาวะเลือดจาง หรือ G-6-PD (ความผิดปกติทางพันธุกรรมทำให้พร่องเอนไซม์ในเม็ดเลือดแดง) รวมทั้งการติดเชื้อบางชนิด เช่น มาลาเรีย คลอสติเดียม ไมโคพลาสมา เป็นต้น

3. สูญเสียเลือดเรื้อรังหรือเฉียบพลัน เช่น เลือดออกจากแผลอุบัติเหตุต่างๆ มีแผลในกระเพาะอาหาร ปัสสาวะปนเลือด บริจาคเลือด และการเสียเลือดจากประจำเดือน

วิธีสังเกตภาวะเลือดจางทำได้อย่างไร

1.  รู้สึกเหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย
2. หน้ามืด เวียนศรีษะ
3. สมองช้า หลงลืมง่าย ขาดสมาธิ
4. เบื่ออาหาร ท้องอืด
5. หายใจลำบากขณะออกแรง
6. มือเท้าเย็น
7. เจ็บหน้าอก ใจสั่น

เลือดจาง รักษาอย่างไร

การรักษาเลือดจางที่ดีที่สุดอันดับแรกก็คือ พบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยโรคว่าเป็นเลือดจางประเภทไหน เพื่อการรักษาที่ตรงจุด ซึ่งหากเป็นโลหิตจางจากการขาดวิตามินหรือแร่ธาตุซึ่งเป็นสาเหตุที่พบมากที่สุด แพทย์ก็จะให้ยาที่ช่วยเสริมสารอาหารจําเป็นต่อการสร้างของเม็ดเลือดแดงมาให้ เช่น ธาตุเหล็ก วิตามินบี 12 และกรดโฟลิก ส่วนการปรับพฤติกรรมที่จำเป็นจะต้องปฏิบัติควบคู่กันไปที่แนะนำก็คือ

1. นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
2. ดื่มน้ำอย่างเหมาะสม ไม่ให้ร่างกายขาดน้ำ
3. ผ่อนคลายความเครียดทำ กิจกรรมเพื่อให้ผ่อนคลาย เช่น การเล่นโยคะ
4. ลดการดื่มเครื่องดื่ม ชา กาแฟ ที่จะไปขัดขวางการดูดซึมธาตุเหล็กของร่างกาย
5. รับประทานอาหารในธรรมชาติที่มีธาตุเหล็ก วิตามินบี และกรดโฟลิค (วิตามินบี 9) เพิ่มขึ้น เช่น ธัญพืช ผักใบเขียว ตับ และเนื้อสัตว์
6. ออกกำลังกายเบาๆ ไม่หนักเกินไป อย่าหักโหมจะทำให้ร่างกายเครียดและเกิดเลือดจาง

3 สารอาหารที่สำคัญของคนอยากบำรุงเลือด และป้องกันเลือดจาง

ไม่ใช่เฉพาะคนที่มีภาวะเลือดจางเท่านั้น คนปกติที่รักการดูแลสุขภาพก็ควรจะต้องบำรุงเลือดเช่นกัน โดยสารอาหารที่สำคัญต่อการสร้างเม็ดเลือดแดงให้สมบรูณ์ประกอบไปด้วยธาตุเหล็ก วิตามินบี12 และ กรดโฟลิค (วิตามินบี 9 )

1. ธาตุเหล็ก
   เป็นส่วนประกอบสำคัญของเม็ดเลือดแดง โดยร่างกายใช้ธาตุเหล็กเพื่อสร้างฮีโมโกลบินในการลำเลียงออกซิเจนไปยังปอด และเลี้ยงอวัยวะต่างในร่างกาย โดยธาตุเหล็กจะมีในอาหารธรรมชาติประเภทเครื่องในสัตว์ (ตับและม้าม) เนื้อสัตว์ ไข่แดง หอย (หอยกาบ หอยนางรม หอยแมลงภู่) ถั่วต่างๆ และผักใบเขียว
2. วิตามินบี12
   เป็นชนิดของวิตามินบีที่มีความสำคัญในทำงานและการสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดง และบำรุงระบบประสาท หากขาดวิตามินบี 12 จะทำให้มีภาวะเลือดจางที่เม็ดเลือดแดงมีขนาดใหญ่ผิดปกติ โดยอาหารในธรรมชาติที่มีวิตามินบีชนิดนี้สูงได้แก่ เนื้อ ปลา ไข่ นม ตับ รำข้าว ข้าวซ้อมมือ ถั่วเมล็ดแห้ง และผักใบเขียว
   เป็นต้น
3. กรดโฟลิค (วิตามินบี 9)
   เป็นวิตามินบีชนิดหนึ่งที่ร่างกายต้องการ ช่วยเสริมสร้างกระบวนการผลิตเซลล์ใหม่ให้มีสุขภาพดีทำงานร่วมกับวิตามินบี12 อาหารในธรรมชาติที่มีกรดโฟลิคสูงได้แก่ ผักใบเขียว เช่น คะน้า กะหล่ำปลี
   ผักปวยเล้ง บล็อกโคลี่ ถั่วลันเตา หน่อไม้ฝรั่ง ถั่วเมล็ดแห้ง ถั่วลิสง อะโวคาโด เมล็ดทานตะวัน และธัญพืช
   ไม่ขัดสี เช่น ข้าวกล้องลูกเดือย เป็นต้น