ยาฟ้าทะลายโจร แก้หวัด เจ็บคอ มีหลักการเลือกรับประทานอย่างไร

ยาฟ้าทะลายโจร มักเป็นหนึ่งในตัวเลือกของการดูแลสุขภาพเมื่อมีอาการไข้หวัดหรือโควิด-19 เนื่องจาก สรรพคุณ ของ ฟ้าทะลายโจร สามารถช่วยบรรเทาอาการไอ เจ็บคอ คัดจมูก ฯลฯ อีกทั้งยังสามารถเลือกบริโภคได้หลายรูปแบบทั้ง แบบสมุนไพรต้มดื่ม ผงฟ้าทะลายโจร หรือแบบอัดเม็ด และสารสกัดฟ้าทะลายโจรที่นิยมมากในปัจจุบัน แต่การเลือกรับประทานฟ้าทะลายโจรเพื่อสรรพคุณในการรักษาโรคนั้นจำเป็นต้องพิจารณาทั้งรูปแบบ ปริมาณ วิธีการรับประทาน และคุณภาพของผลิตภัณฑ์ด้วยเช่นกัน

ยาฟ้าทะลายโจร คืออะไร

ฟ้าทะลายโจร (Kariyat หรือ The Creat) ชื่อทางวิทยาศาสตร์เรียกว่า Andrographis panicvlata (Burm.F.) Nees เป็นสมุนไพรที่มีรสขมและจัดอยู่ในกลุ่มยาเย็นตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย ซึ่งถูกบรรจุอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2542 (บัญชียาจากสมุนไพร) ของกระทรวงสาธารณสุขในรูปแบบยาเดี่ยว อีกทั้งยังเป็นยาพัฒนาจากสมุนไพร 1 ใน 2 ลำดับแรก (First Line Drug) ของกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกที่ใช้สำหรับบรรเทาอาการเจ็บคอ และบรรเทาอาการของโรคหวัด (Common Cold) แทนการใช้ยาแผนปัจจุบันอีกด้วย

สารสำคัญในยาฟ้าทะลายโจร 

เนื่องจาก ยาฟ้าทะลายโจร ประกอบด้วยสารสำคัญกลุ่ม Lactone ได้แก่

1. สารแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) 
2. สาร 14-ดีออกซีแอนโดรกราโฟไลด์ (14-Deoxy-Andrographolide)
3. สารนีโอแอนโดรกราโฟไลด์ (Neo-andrographolide)

ซึ่งในทุกผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจรจะมีสารแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) มากที่สุด มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ลดปวด ลดไข้ แก้ไอ และกระตุ้นภูมิคุ้มกัน โดยพบในส่วนใบมากกว่าส่วนลำต้น

ฟ้าทะลายโจร ออกฤทธิ์ทางยาอย่างไรบ้าง?

ตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย การเกิดโรคหรืออาการ ไข้ ไอ เจ็บคอ เกิดจากธาตุไฟในร่างกายสูงขึ้น จึงมีการการนำยาสมุนไพรฤทธิ์เย็นอย่างฟ้าทะลายโจรมาใช้รักษาอาการที่เกิดจากอิทธิพลของธาตุไฟเพื่อลดอุณหภูมิในร่างกายให้สมดุลขึ้น นอกจากนี้ สรรพคุณของฟ้าทะลายโจรยังมีฤทธิ์บรรเทาและรักษาอาการดังต่อไปนี้

• ช่วยรักษาอาการของโรคติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจแบบเฉียบพลัน (Acute Respiratory Tract Infection) เช่น อาการไอ เจ็บคอ เป็นต้น
• ช่วยลดความถี่และความรุนแรงของอาการไอที่เกิดจากไข้หวัด (Common Cold) และอาการอักเสบของระบบทางเดินหายใจส่วนบน
• ช่วยลดอาการปวดท้อง ท้องเสียจากโรคอุจจาระร่วงและโรคบิด 
• บรรเทาอาการป่วยจากโรคโควิด-19 (Covid-19) ที่ไม่รุนแรง เช่น เจ็บคอ คัดจมูก มีน้ำมูก และลดโอกาสเสี่ยงที่เชื้อไวรัสลุกลามที่ปอดได้  

อย่างไรก็ตาม หากใช้ในปริมาณที่มากเกินไปอาจทำให้เกิดอาการชาตามร่างกาย รู้สึกอ่อนแรง ท้องอืด ท้องเฟ้อ หรือมีผื่นแพ้ขึ้นตามร่างกายได้ 

วิธีการเลือก ยาฟ้าทะลายโจร ต้องพิจารณาอย่างไร

ก่อนเลือกรับประทานฟ้าทะลายโจรเพื่อการรักษาโรค ควรคำนึงถึงคุณภาพและความสะอาดของผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจร ดังนี้

1. เลือกชนิดของยาฟ้าทะลายโจร 

ยาฟ้าทะลายโจร สามารถเลือกได้ทั้งในรูปแบบผงฟ้าทะลายโจรและสารสกัดฟ้าทะลายโจร 

• ฟ้าทะลายโจรแบบผง เป็นฟ้าทะลายโจรตากแห้งและนำมาบดเป็นผงอัดเม็ดหรือบรรจุแคปซูล ซึ่งมีทั้งใยอาหารจากใบและสารแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) โดยองค์การอาหารและยาระบุว่าควรมีความเข้มข้นของสารสำคัญมากกว่า 1% ขึ้นไป
• สารสกัดฟ้าทะลายโจร ที่สกัดเอาสารแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) ออกมาจากสารกลุ่ม Lactone ชนิดอื่น ทำให้ได้สารที่บริสุทธิ์อย่างมีประสิทธิภาพ

ซึ่งการรับประทานยาฟ้าทะลายโจรควรพิจารณาจากสาร สารแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) เป็นหลัก ซึ่งร่างกายควรได้รับปริมาณของสาร 60 มิลลิกรัมต่อวัน เพื่อบรรเทาอาการจากโรคหวัด

2. เลือกยาฟ้าทะลายโจรที่มีมาตรฐาน

• สมุนไพรฟ้าทะลายโจรบดผง หรือแบบตากแห้ง ควรเลือกฟ้าทะลายโจรที่มีสีเขียวเข้ม กลิ่นอ่อน รสขมมาก และไม่ปนเปื้อนจุลินทรีย์ โลหะหนัก หรือยาฆ่าแมลงในปริมาณมากเกินกว่าที่มาตรฐานสมุนไพรไทยกำหนด
• การเลือกบริโภค ฟ้าทะลายโจร แคปซูล หรือแบบอัดเม็ด ควรเลือกจากแหล่งผลิตที่มีคุณภาพ สะอาด และปราศจากสารปนเปื้อน หากเป็นสารสกัดฟ้าทะลายโจรจะต้องมีการควบคุมคุณภาพการผลิตตั้งแต่กระบวนการเพาะปลูกและการเก็บเกี่ยว โดยจะปลูกในพื้นที่ที่มีการควบคุมอุณหภูมิ น้ำ และอากาศ รวมถึงเก็บเกี่ยวในส่วนใบและลำต้น เพื่อให้ได้สารสำคัญของฟ้าทะลายโจรมากที่สุด

3. เลือกผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจรที่มีเครื่องหมาย อย.

ปัจจุบันในท้องตลาดพบว่ามียาฟ้าทะลายโจรปลอมโดยการนำบอระเพ็ดมาบดผงบรรจุแคปซูลและมีการปลอมแปลงให้เหมือนยา ก่อนตัดสินใจซื้อยาฟ้าทะลายโจรควรเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ที่น่าเชื่อถือและมีเลข อย. ที่ถูกต้อง โดยสามารถสังเกตข้อมูลผลิตภัณฑ์จากเลขทะเบียนตำรับสมุนไพร หรือตรวจสอบได้ที่ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา

วิธีรับประทาน ยาฟ้าทะลายโจร ที่ถูกต้อง 

เนื่องจากฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรที่มีฤทธิ์เย็น จึงไม่เหมาะสำหรับนำมาใช้รักษาอาการไข้แบบเย็น รวมถึงผู้มีอาการ อุ้งมืออุ้งเท้าเย็น  ปัสสาวะในปริมาณมาก หรือมีอาการหนาวสั่นมากกว่าปกติ หากเป็นผลิตภัณฑ์ยาฟ้าทะลายโจรหรือสารสกัดควรรับประทานตามที่ระบุในฉลากและเมื่อมีอาการ ดังนี้

• ผู้มีอาการของไข้หวัด เช่น ไอ เจ็บคอ มีไข้ ควรรับประทานยาฟ้าทะลายโจรที่มีปริมาณสาร Andrographolide ในปริมาณ 60 มิลลิกรัมต่อวันต่อเนื่องไม่เกิน 3-7 วัน
• ผู้อาการป่วยจากโควิด-19 และได้รับการตรวจวินิจฉัยโรคจากแพทย์ แนะนำให้รับประทานยาฟ้าทะลายโจรที่มีสาร Andrographolide ในปริมาณ 180 มิลลิกรัมต่อวัน ต่อเนื่องกันไม่เกิน 5 วัน

หากมีโรคประจำตัวหรือจำเป็นต้องรับประทานร่วมยาชนิดอื่น ไม่ว่าจะเป็น ยาพาราเซตามอล ยาลดความดันในเลือด ยาละลายลิ่มเลือด ยาลดไขมัน ฯลฯ รวมถึงหากรับประทานยาฟ้าทะลายโจรแล้วอาการยังไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย์เพื่อวางแผนการรักษาต่อไป

ข้อควรระวังในการใช้ยาฟ้าทะลายโจร

• หญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร ผู้แพ้ยาฟ้าทะลายโจร และผู้ที่มีไข้สูง ไม่ควรรับประทาน
• ผู้ป่วยโรคตับ โรคไต โรคหัวใจและหลอดเลือด ห้ามใช้ยาฟ้าทะลายโจรร่วมกับยาที่มีฤทธิ์ต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น ยาแอสไพริน ยาวาร์ฟาริน ยาลดความดันในเลือด เป็นต้น
• ไม่ควรรับประทานยาฟ้าทะลายโจรติดต่อกันเกิน 7 วัน
• หากรับประทานยาฟ้าทะลายโจรแล้วเกิดอาการปวดท้อง ท้องเสีย เวียนหัว ให้หยุดใช้ยาและปรึกษาแพทย์

อย่างไรก็ตาม ฟ้าทะลายโจรมีสรรพคุณช่วยแก้อาการของโรคหวัด ต้านการอักเสบ ปวดท้อง ตลอดจนช่วยให้เจริญอาหารได้ แต่ฟ้าทะลายโจรนั้นไม่มีฤทธิ์ในการป้องกันโรค จึงควรรับประทานเฉพาะเมื่อมีอาการป่วยและระมัดระวังในการรับประทานร่วมกับยาชนิดอื่น ที่สำคัญควรคำนึงถึงมาตรฐานการผลิตยาฟ้าทะลายโจรและการรับรองมาตรฐานจาก อย. เพื่อให้ได้ สรรพคุณทางยาของฟ้าทะลายโจรที่มีประสิทธิภาพ